Bilans próchnicy w glebie

Uprawiane rośliny wpływają na przyrost netto lub ubytek próchnicy w glebie zarówno poprzez swój specyficzny system korzeniowy (masa korzeniowa, depozyty korzeni w glebie) jak również specyficzne wymagania co do uprawy roli (intensywność uprawy, przerwy w uprawie) i stosowanego nawożenia organicznego i mineralnego. Na podstawie ilości i rodzaju pozostawianych resztek pożniwnych i stosowanych nawozów organicznych można oszacować wpływ danej rośliny na reprodukcję próchnicy w glebie. Jeśli ilość dostarczonej do gleby MO jest znacznie niższa lub znacznie przekracza zapotrzebowanie na próchnicę w danych warunkach, to może to stwarzać brzemienne w skutki problemy rolnicze i środowiskowe. Wiadomo na przykład, że pod wpływem nawożenia organicznego, zwłaszcza obornikiem zawartość azotu mineralnego w glebie wzrasta bardziej niż przy równoważnym nawożeniu azotowym mineralnym . Wychodzi temu naprzeciw obowiązująca od 2004 r. Dyrektywa Azotanowa UE, określająca maksymalną dawkę N, ha-1, rok-1 w nawozach organicznych na 170 kg (=30 t obornika x 0,59% N = 170 kg N).

W Polsce przyjęła się metoda bilansowania próchnicy przy zastosowaniu tzw. współczynników reprodukcji lub degradacji substancji organicznej (tabela 1).Współczynniki te przyjęto w Kodeksie Dobrej Praktyki Rolniczej, opublikowanym przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w 2004r. Wartości tych współczynników dla różnych roślin i różnych rodzajów gleb odpowiadają ilości s. m. substancji organicznej w t/ha, o jaką gleba zostanie wzbogacona (+) lub zubożona (-) w wyniku jednorocznej uprawy danej rośliny.

Tabela 1. Współczynniki reprodukcji i degradacji glebowej substancji organicznej