Próchnica glebowa

Swoistą formą substancji organicznej w glebie jest próchnica glebowa, która jest naturalną mieszaniną (kompleksem) różnych substancji organicznych i mineralno-organicznych, gromadzących się w glebie oraz na jej powierzchni i będących różnymi stadiami naturalnego przetworzenia (humifikacji) szczątków roślin i zwierząt, głównie pod wpływem organizmów glebowych. Próchnica wywiera dodatni wpływ na tworzenie się wodoodpornej struktury gleb, korzystnych stosunków wodno-powietrznych oraz termicznych. W glebach piaszczystych próchnica działając jako lepiszcze strukturotwórcze zwiększa ich zwięzłość. Pod wpływem próchnicy zmniejsza się w tych glebach przemieszczanie cząstek drobnych do dolnych części profilów glebowych. W glebach o cięższym składzie mechanicznym próchnica wpływa na zmniejszenie się ich zwięzłości. Substancja organiczna wpływa na zdolności sorpcyjne i na kształtowanie się zasobności gleb. Swoiste związki próchniczne stanowią istotną część składową kompleksu sorpcyjnego, którego zdolność chłonna przewyższa znacznie pojemność sorpcyjną jego części mineralnej. Związki próchniczne zwiększają też zdolności buforowe gleb, regulując odczyn ich roztworów oraz stężenie składników pokarmowych. Związki humusowe są poważnym źródłem węgla i azotu, które to składniki w toku rozkładu próchnicy zostają uwalniane, przechodząc w dwutlenek węgla, amoniak i inne składniki proste

Skład próchnicy glebowej

Substancje próchniczne - ciemno zabarwione, bezpostaciowe substancje będące produktami rozkładu resztek organicznych oraz związki będące wynikiem resyntezy powodowanej przez mikroorganizmy w glebie. Dzielone są na swoiste i nieswoiste substancje próchniczne. Swoiste substancje próchniczne - są to wysokocząsteczkowe związki o mało rozpoznanej budowie, które można wyekstrahować 0,1 M roztworem NaOH. Substancje te stanowią 85-90 % substancji próchnicznych. Są one dzielone na:
  • Kwasy huminowe to frakcja związków próchnicznych o barwie ciemnobrązowej do czarnej, które mogą być ekstrahowane z gleby tylko za pomocą rozpuszczalników alkalicznych (NaOH, KOH). Są nierozpuszczalne w wodzie w warunkach kwaśnych (pH < 2), a więc w dużo mniejszym stopniu wymywane z gleby, dlatego można je w sadach stosować jednorazowo na początku okresu wegetacji. Obok minerałów ilastych kwasy huminowe są jednym z ważniejszych elementów kompleksu sorpcyjnego gleby.
  • Kwasy fulwowe to frakcja związków próchnicznych o barwie żółtej do żółtobrązowej. Ich cząsteczki są mniejsze, a budowa jest bardziej złożona od kwasów huminowych. Kwasy fulwowe cechują się wysoką zdolnością sorpcyjną – zwiększają zatrzymywanie jonów w kompleksie sorpcyjnym we wszystkich rodzajach gleb, co sprawia, że dostępność składników mineralnych dla roślin jest zwiększona. Frakcja ta ogranicza proces bielicowania gleb (wypłukiwania tlenków żelaza, krzemionki, fosforu i manganu w głąb gleby, co pogarsza jej właściwości fizyczne i sprzyja wymywaniu składników pokarmowych poza obręb korzeni). Kwasy fulwowe są rozpuszczalne w wodzie w całym zakresie pH i w warunkach naturalnych szybko przemieszczają się w głąb gleby.
  • Huminy  to trzecia grupa, prawie nierozpuszczalna w żadnych odczynnikach chemicznych - frakcja związków próchnicznych o barwie czarnej nierozpuszczalnych w wodzie w całym zakresie pH. Huminy należą do najmniej zbadanych substancji próchnicznych.
Nieswoiste substancje próchniczne - należą tu związki o dobrze rozpoznanej budowie, zaklasyfikowane do różnych w chemii organicznej grup strukturalnych. Stanowią one 10-15 % substancji próchnicznych. Należą tu między innymi:
  • węglowodany
  • tłuszczowce
  • aminokwasy
  • lignina
  • garbniki
Węglowodany-  substancja organiczna gleb zawiera zwykle 5-25% węglowodanów. Resztki roślinne wprowadzają do gleby cukry w postaci cukrów prostych, hemicelulozy, celulozy itp. Są one rozkładane przez bakterie, promieniowce i grzyby, które wykorzystują je do syntezy polisacharydów i innych cukrów.  Znaczenie węglowodanów Rola węglowodanów w glebie jest następująca:
  • udział w tworzeniu struktury agregatowej gleby,
  • tworzenie kompleksów z jonami metalicznymi,
  • udział w syntezie próchnicy,
  • stymulowanie kiełkowania nasion i wzrostu korzeni,
  •  udział w jonowym wiązaniu kationów (grupa -COOH) i aninów (grupa -NH2),
  • dostarczanie energii dla mikroorganizmów.
Tłuszczowce-grupa substancji organicznych nazywanych ogólnie tłuszczowcami jest grupą związków o różnych właściwościach, pochodzących z różnych grup chemicznych. Są one reprezentowane przez różnorodne związki, począwszy od prostszych: np. kwasów tłuszczowych do bardzo złożonych jak: sterole, terpeny, tłuszcze, woski i żywice. Największe znaczenie mają te ostatnie: tłuszcze, woski i żywice. Woski i smoły znane są pod nazwą substancji bitumicznych lub bitumin, które ekstrahuje się z gleby najczęściej mieszaniną alkoholu i benzenu. W glebie tłuszczowce występują prawdopodobnie głównie w resztkach roślinnych. Małe ilości tłuszczowców są związane w żywych i martwych, nierozłożonych ciałach mikrofauny glebowej. Tłuszcze, woski i żywice stanowią 2-6% substancji organicznej. Tłuszczowce mają wpływ na procesy fizjologiczne roślin. Niektóre z tych związków posiadają stymulujące działanie na wzrost roślin, a inne wręcz przeciwne - hamują go. Ponadto woski i ich pochodne mogą przyczyniać się do zwiększania retencji wodnej gleb, zwłaszcza piaszczystych. Aminokwasy- aminokwasy są związkami organicznymi, których cząsteczki zawierają dwie grupy funkcyjne. Grupę aminową, która ma właściwości zasadowe i grupę karboksylową o charakterze kwasowym. Aminokwasy występują w glebie w kilku różnych formach, takich jak:
  1. Wolne aminokwasy : w roztworze glebowym, w mikroporach glebowych
  2. Aminokwasy, peptydy, białka związane z minerałami ilastymi: na zewnętrznych powierzchniach na wewnętrznych powierzchniach
  3. Aminokwasy, peptydy białka związane z próchnicą: siłami van der Waalsa wiązaniami kowalencyjnymi jako kompleks chinon-aminokwas
  4. Mukoproteiny
  5. Kwas muraminowy
Aminokwasy są łatwo rozkładane i przyswajane przez mikroorganizmy i z tego powodu ich występowanie w glebie jest krótkotrwałe. Na zawartość wolnych aminokwasów w glebie silny wpływ mają: warunki pogodowe, wilgotność gleby, rodzaj roślin i faza ich wzrostu, dopływ materii organicznej. Lignina - jest substancją organiczną, która występuje w zdrewniałych komórkach roślin. Zawartość jej w tkankach roślin waha się w granicach 10 - 30%.Jej budowa chemiczna nie jest do dziś dokładnie poznana. Wiadomo tylko, że podstawowymi jej jednostkami są 6- członowe pierścienie aromatyczne z łańcuchami bocznymi, składającymi się z 3 atomów węgla. W pierścieniach znajdują się ponadto grupy OH oraz grupy -CH3. Lignina podlega działaniu mikroorganizmów glebowych, jej rozkład zachodzi jednak znacznie wolniej w porównaniu z rozkładem celulozy i hemiceluloz. W rezultacie może dochodzić do przejściowego nagromadzenia się ligniny w glebie. Garbniki - Pochodnymi wysokocząsteczkowych fenoli są substancje garbnikowe, stanowiące w roślinach 5 - 25% ich masy. Szczególnie dużo występuje ich w korze drzew. Garbniki tworzą z białkami i aminokwasami trwałe połączenia. Substancjom tym przypisuje się dość istotną rolę w powstawaniu swoistych związków próchnicznych.
Zawartość próchnicy w glebach mineralnych jest jednym z najważniejszych czynników decydujących o żyzności gleby , która wpływa na wzrost roślin oraz wysokość i jakość plonów. Próchnica glebowa ( humus , część organiczna gleby) jest naturalną mieszaniną różnych substancji organicznych i mineralno- organicznych w glebie. Są to głównie szczątki roślin i zwierząt w różnym stopniu rozłożone przez mikroorganizmy glebowe. Próchnica glebowa składa się z wielu frakcji o różnej barwie, rozpuszczalności w wodzie i łatwości mineralizacji. Głównym składnikiem próchnicy są kwasy humusowe, a proces ten nazywa się humifikacją. Powstawanie i rozkład próchnicy jest procesem ciągłym ale wolno zachodzącym. Rola i znaczenie próchnicy w glebie:
  • wpływa na aktywność mikroflory i mikrofauny glebowej oraz na wzrost i rozwój roślin,
  • poprawia strukturę gleby i tym samym ułatwia uprawę roślin ( jest lepiszczem sklejającym elementarne cząstki  masy glebowej w agregaty –tworząc strukturę gruzełkowatą) . Na glebach piaszczystych zwiększa się, a na glebach ciężkich- zmniejsza się ich zwięzłość,
  • ma pośredni wpływ na przyswajanie mikroelementów przez rośliny,
  • zwiększa zdolności buforowe gleby- reguluje i stabilizuje jej odczyn,
  • jest magazynem składników pokarmowych w glebie -azotu, fosforu, węgla oraz potasu, magnezu, wapnia i innych, które po zmineralizowaniu są dostępne dla roślin,
  • nadaje glebie ciemne zabarwienie co sprzyja lepszemu  pochłanianiu ciepła i szybkiemu ogrzewaniu się gleby,
  • związki próchniczne wpływają na zdolności sorpcyjne i na zasobność gleby ( tj. 20-70% całkowitej zasobności),
  • związki próchniczne przeciwdziałają występowaniu chorób niektórych roślin uprawnych,
  • związki próchniczne chronią środowisko glebowe przed skutkami skażenia odpadami przemysłowymi oraz nadmiernej chemizacji rolnictwa ( tworzą połączenia między innymi z pestycydami, a zwłaszcza z herbicydami i dezaktywizują je oraz przyśpieszają ich rozkład dzięki mikroorganizmom),
  • związki próchniczne posiadają wysoką pojemność wodną ( mogą zatrzymywać trzy do pięciokrotnie więcej wody w  formie dostępnej dla roślin – co jest bardzo ważne na glebach piaszczystych, gdyż od zawartości próchnicy zależy ich pojemność),
  • związki próchniczne mają istotny wpływ na procesy fizjologiczne roślin ( w ich skład wchodzi wiele tzw. substancji wzrostowych- intensyfikujących gospodarkę wodną, oddychanie i fotosyntezę ).
Według europejskich  kryteriów oceny zawartości próchnicy ( węgla organicznego )  aż 89 % gleb polskich jest słabej jakości , gdyż zawierają średnio 1,25 % próchnicy.  Według Komisji Europejskiej zawartość w glebie próchnicy poniżej 1.75% w naszej szerokości geograficznej poprzedza pustynnienie i w efekcie grunty wymagają rekultywacji, a uzyskana na nich żywność jest niepełnowartościowa. W strukturze zasiewów w Polsce przeważają rośliny, które zmniejszają zawartość próchnicy w glebie, a mianowicie:
  • zboża
  • rośliny okopowe
  • rzepak
W niewielkiej stosunkowo ilości uprawia się rośliny, które zwiększają zawartość próchnicy w glebie, są to rośliny motylkowe i trawa na pasze. W wielu gospodarstwach rolnych nie prowadzi się obecnie hodowli zwierząt i dlatego produkcja nawozów naturalnych w tym obornika znacznie zmalała.  Często  skutkuje to  zaniechaniem ich stosowania  przez rolników. W rezultacie jest to również przyczyną znacznego obniżenia zawartości próchnicy w naszych glebach. Wyżej wymienione czynniki powodują :
  • niszczenie struktury gleby i związanej z tym spadkiem jej  żyzności
  • większą wrażliwość roślin na okresowy brak lub nadmiar wilgoci w glebie,
  • gorsze wschody i wegetację roślin,
  • zwiększenie podatności roślin na choroby i szkodniki,
  • zwiększenie nakładów na mechaniczną uprawę roli,
  • zmniejszenie plonów roślin uprawnych,
Dlatego tak ważne jest podniesienie zawartości próchnicy w glebach polskich, którą w naszych warunkach można osiągnąć między innymi przez :
  • stosowanie preparatów o wysokiej zawartości kwasów huminowych np: Humac Agro
  • przyorywanie słomy,
  • przyorywanie resztek pożniwnych,
  • uprawę poplonów na przyoranie ,
  • stosowanie nawozów naturalnych,
  • stosowanie nawozów zielonych,
  • uprawę roślin motylkowych,
  • uprawę traw,
  • nawożenie azotem – powoduje wzrost zawartości próchnicy o 10-12%,
  • wapnowanie gleb- stabilizuje związki próchnicy i powoduje wzrost jej zawartości,
Podsumowując powyższe rozważania dotyczące znaczenia próchnicy w glebie, jej wpływu na żyzność gleb, wzrost oraz wysokość i jakość plonu roślin należy nadmienić, że w akredytowanym laboratorium Okręgowej Stacji Chemiczno – Rolniczej obok zawartości makro- jak i mikroelementów możliwe jest również oznaczenie zawartości próchnicy w glebie. Wyniki badań są  podstawą do przeprowadzenia racjonalnego nawożenia roślin , które zapewnią uzyskanie wyższych plonów.
Za jeden ze wskaźników jakości próchnicy uznaje się stosunek zawartości węgla kwasów huminowych do węgla kwasów fulwowych; większe wartościtego stosunku są charakterystyczne dla gleb żyźniejszych. Kwasy huminowe - frakcja związków próchnicznych o barwie ciemnobrązowej do czarnej, które mogą być ekstrahowane z gleby za pomocą alkalicznych rozpuszczalników (NaOH). Są nierozpuszczalne w wodzie w warunkach kwaśnych (pH < 2) i dlatego ulegają strąceniu po zakwaszeniu roztworu. Kwasy huminowe pod mikroskopem elektronowym, transmisyjnym. (Drozd 1978)  kwasy_huminowe Znaczenie kwasów Huminowych- Kwasy huminowe odgrywają bardzo ważną rolę w glebie. Oprócz poprawy struktury gleby (zwiększenie przestrzeni powietrznych, poprawa zasobności w wodę, tworzenie struktury gruzełkowej) kwasy humusowe są niezbędne do rozwoju i życia mikroorganizmów glebowych. Tylko prawidłowa struktura gleby i jej zasobność w powietrze stanowi o występowaniu pożytecznych mikroorganizmów tlenowych takich jak bakterie, grzyby i promieniowce. kwasy_fulwowe Kwasy fulwowe - frakcja związków próchnicznych o barwie żółtej do żółtobrązowej,  rozpuszczalnych w wodzie w całym zakresie pH. Pozostają one w roztworze po strąceniu kwasów huminowych w wyniku zakwaszenia roztworu. Znaczenie kwasów fulwowych- Kwasy fulwowe to frakcja związków próchnicznych o barwie żółtej do żółtobrązowej. Ich cząsteczki są mniejsze, a budowa jest bardziej złożona od kwasów huminowych. Kwasy fulwowe cechują się wysoką zdolnością sorpcyjną – zwiększają zatrzymywanie jonów w kompleksie sorpcyjnym we wszystkich rodzajach gleb, co sprawia, że dostępność składników mineralnych dla roślin jest zwiększona. Frakcja ta ogranicza proces bielicowania gleb (wypłukiwania tlenków żelaza, krzemionki, fosforu i manganu w głąb gleby, co pogarsza jej właściwości fizyczne i sprzyja wymywaniu składników pokarmowych poza obręb korzeni). Kwasy fulwowe są rozpuszczalne w wodzie w całym zakresie pH i w warunkach naturalnych szybko przemieszczają się w głąb gleby.
Zasoby substancji organicznej gleby i w tym próchnicy podlegają ciągłym, dynamicznym procesom przemian ilościowych i jakościowych. Sytuacją optymalną w danych warunkach glebowo-klimatycznych jest stan równowagi między dopływem substancji organicznej do gleby i stopniem jej mineralizacji. Ponadto stanem idealnym z punktu widzenia rolnictwa i środowiska byłby stan przybliżonej równowagi między różnymi formami próchnicy, lecz z pewną przewagą aktywnych frakcji próchnicy w okresie największego zapotrzebowania na składniki pokarmowe przez rośliny i z przewagą bardziej stabilnych jej form (huminy) w okresie spoczynku wegetacyjnego. Zapewnienie ciągłości przemian próchnicy jest możliwe przy wysokiej aktywności biologicznej gleby (obecność drobnoustrojów) oraz pod warunkiem  cyklicznego dostarczania świeżej materii organicznej. Jeśli coś zakłóci proces przemian, np. nastąpi wniesienie dużych dawek mineralnych nawozów azotowych to rozwój bakterii odpowiedzialnych za rozkład białek do N-NH4 zostanie wstrzymany. Po pewnym czasie procesy przemian powrócą do normy, jeśli jednak sytuacja taka będzie się powtarzać z roku na rok to zdolność gleby do przetwarzania świeżej materii organicznej będzie poważnie ograniczona. Proces tworzenia się próchnicy w glebie nazywamy humifikacją. W wyniku tego procesu tworzą się nowe zapasy próchnicy w miejsce tych, które uległy mineralizacji, a w przypadku zastosowania zwiększonych dawek świeżej MO następuje stopniowy wzrost zasobów próchnicy w stosunku do stanu początkowego. W końcu procesu humifikacji dochodzi do zawężenia stosunku C:N do wartości 10:1 i stabilizacji procesu. Efektywność tworzenia się próchnicy z MO zależy m.in. od rodzaju tych substancji, co wyrażamy tzw. współczynnikami humifikacji. Wartości tych współczynników wynoszą: 8% dla resztek pożniwnych z roślin okopowych, 15% dla resztek z kukurydzy, 20÷25% dla słomy zbóż, 35% dla obornika i 40% dla łubinu i seradeli uprawianych na zielony nawóz [1, 3, 15]. W średnich warunkach agrotechnicznych humifikacja ma stosunkowo mały udział w przemianach MO, o czym świadczą następujące liczby: około 60÷70% węgla zawartego w MO idzie do atmosfery w formie CO2, 5÷10% jest asymilowane przez biomasę i reszta, to jest około 20% jest zawarte w nowo wytworzonej próchnicy.
Uprawiane rośliny wpływają na przyrost netto lub ubytek próchnicy w glebie zarówno poprzez swój specyficzny system korzeniowy (masa korzeniowa, depozyty korzeni w glebie) jak również specyficzne wymagania co do uprawy roli (intensywność uprawy, przerwy w uprawie) i stosowanego nawożenia organicznego i mineralnego. Na podstawie ilości i rodzaju pozostawianych resztek pożniwnych i stosowanych nawozów organicznych można oszacować wpływ danej rośliny na reprodukcję próchnicy w glebie. Jeśli ilość dostarczonej do gleby MO jest znacznie niższa lub znacznie przekracza zapotrzebowanie na próchnicę w danych warunkach, to może to stwarzać brzemienne w skutki problemy rolnicze i środowiskowe. Wiadomo na przykład, że pod wpływem nawożenia organicznego, zwłaszcza obornikiem zawartość azotu mineralnego w glebie wzrasta bardziej niż przy równoważnym nawożeniu azotowym mineralnym . Wychodzi temu naprzeciw obowiązująca od 2004 r. Dyrektywa Azotanowa UE, określająca maksymalną dawkę N, ha-1, rok-1 w nawozach organicznych na 170 kg (=30 t obornika x 0,59% N = 170 kg N). W Polsce przyjęła się metoda bilansowania próchnicy przy zastosowaniu tzw. współczynników reprodukcji lub degradacji substancji organicznej (tabela 1).Współczynniki te przyjęto w Kodeksie Dobrej Praktyki Rolniczej, opublikowanym przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w 2004r. Wartości tych współczynników dla różnych roślin i różnych rodzajów gleb odpowiadają ilości s. m. substancji organicznej w t/ha, o jaką gleba zostanie wzbogacona (+) lub zubożona (-) w wyniku jednorocznej uprawy danej rośliny.

Tabela 1. Współczynniki reprodukcji i degradacji glebowej substancji organicznej

Roślina lub nawóz organiczny Jedn. Współczynnik reprodukcji(+) lub degradacji(-)
w t substancji organicznej dla gleb:
Lekkie Średnie Ciężkie
Okopowe 1ha -1,26 -1,40 -1,54
Kukurydza 1ha -1,12 -1,15 -1,22
Zboża, oleiste 1ha -0,49 -0,53 -0,56
Strączkowe 1ha +0,32 +0,35 +0,38
Trawy w polu 1ha +0,95 +1,05 +1,16
Motylkowate, mieszanki 1ha +1,89 +1,96 +2,10
Obornik (25% s.m.) 10t +0,70
Gnojowica (7% s.m.) 10t +0,28
 Słoma (86% s.m.) 10t +1,80
Dioksyny z toksykologicznego punktu widzenia stanowią najważniejszą grupę substancji skażających środowisko. W odróżnieniu od pozostałych związków organo halogenowych, na przykład PCB (polichlorowane bifenyle) nigdy nie znalazły one praktycznego zastosowania i przemysłowo nie są wytwarzane. Są one ubocznymi produktami działalności człowieka, na przykład przy bieleniu celulozy chlorem, spalaniu odpadów (szczególnie zawierających związki organiczne chloru – PCV), pożarach, produkcji stali, itp. Z chemicznego punktu widzenia są to polichlorowane dibenzo-p-dioksyny (PCDD) i polichlorowane difurany (PCDF). Zawierają one od jednego do ośmiu atomów chloru, tj. teoretycznie można z nich uzyskać 75 izomerów PCDD i 135 PCDF. Są to substancje lipofilowe, które w wodzie bardzo źle się rozpuszczają. Dlatego akumulują się one w ciele, a szczególnie w tkance tłuszczowej. Polichlorowane dioksyny mają duży potencjał bioakumulacyjny o wysokiej persystencji w organizmie. Na przykład PCDD, izomery 54 i 56 mają połowiczny czas zaniku 8,5 -17 lat. Głównym źródłem zanieczyszczeń są opady atmosferyczne, szczególnie w okolicy punktowych źródeł (spalarnie, produkcja przemysłowa). Do ekspozycji człowieka dochodzi głównie przez artykuły spożywcze (około 95%). Głównym źródłem w diecie są przede wszystkim artykuły spożywcze pochodzenia zwierzęcego o dużej zawartości tłuszczu (ryby, mięso, mleko i produkty mleczne). Artykuły spożywcze pochodzenia roślinnego uczestniczą w przyjmowanej diecie w mniejszym stopniu. Ale po ich konsumpcji przez zwierzęta również w ich ciele akumulują się one w tkance tłuszczowej. Niskochlorowane dioksyny mogą zostać zmetabolizowane i dlatego w tłuszczu bardziej odkładają się te wysokochlorowane związki. Jak można wyeliminować dioksyny z łańcucha pokarmowego? – Trzeba się skoncentrować na glebie. 1. Wychodząc z faktu, że dioksyny co prawda różnymi drogami, ale w większości kończą w glebie, trzeba się będzie ukierunkować na glebę. 2. Biodegradacja glebowa jest istotną drogą eliminowania ich ze środowiska naturalnego. Bakterie glebowe (szczególnie z rodzaju Alcaligenes, Pseudomonas, Nocardia, itp.) podobnie, jak pleśnie degradują dioksyny w ten sposób, że redukują chlor (oddzielają) z dioksyn, a następnie degradują je do nietoksycznych związków (na przykład aż do chlorków nieorganicznych i niskomolekularnych kwasów alifatycznych). Trzeba wziąć pod uwagę, że szybkość usuwania maleje wraz z liczbą atomów chloru w dioksynach. Co wpływa na szybkość degradacji dioksyn w glebie? 1. Jest to ilość mikroorganizmów i ich skład gatunkowy. 2. Zawartość kwasów huminowych w glebie. Jak kwasy huminowe wpływają na degradację dioksyn? Stwierdzono, że najważniejszym ogniwem degradacji dioksyn są kwasy huminowe, które są dobrymi nośnikami elektronów i same potrafią dechlorować wspomniane związki. Pomagają one w rozmnażaniu się korzystnej mikroflory glebowej, czym zwielokrotniają efekt dechlorowania. Bardzo skutecznie wiążą dioksyny, czym zmniejszają ich przedostawanie się do środowiska łącznie z roślinami, które są źródłem artykułów spożywczych i paszy, a jednocześnie utrzymują je w aerobowej strefie gleby, gdzie zachodzi ich mikrobowa degradacja. Podsumowanie Kwasy huminowe spełniają istotne zadanie w degradacji nie tylko dioksyn, ale i innych chlorowanych związków organicznych (PCB) i dlatego aplikując je do gleby można wyraźnie przyczynić się do uzdrawiania skażonych regionów i zmniejszyć przepływ dioksyn w łańcuchu pokarmowym oraz ich akumulowanie się w ludzkim ciele. W ten sposób zmniejsza się ich negatywny wpływ na zdrowie ludzi. Doc. MVDr. Ladislav Vaško CSc
W dzisiejszym rolnictwie, gdzie wszechobecna jest tzw. „chemia”, temat zawartości azotanów w uprawianych roślinach, owocach i warzywach jest bardzo ważny. Większość zakładów zajmujących się przetwórstwem na cele spożywcze, pobiera próbki skupowanych surowców, aby poddać je badaniom na zawartość azotanów.
Są one bardzo dobrymi sorbentami, co u zwierząt może eliminować albo łagodzić trujące działania różnych toksyn; potrafią wiązać wirusy i zapobiegać ich rozszerzaniu się oraz mają działanie antyseptyczne. W produkcji zwierzęcej substancje humusowe stosuje się do stabilizacji produkcji, zapobiegania chorobom (szczególnie układu pokarmowego), przy leczeniu chorób związanych z metabolizmem, do polepszenia stanu zdrowia, zmniejszenia śmiertelności, poprawienia ogólnej odporności, kondycji i zewnętrznego stanu zwierząt przy jednoczesnym zmniejszeniu zapotrzebowania na antybiotyki i inne lekarstwa. Przy tym brak działania toksycznego i występowania skutków ubocznych pozwala na wykorzystanie substancji humusowych zapobiegawczo dla wszystkich gatunków zwierząt. Produkty zwierzęce pochodzące z takich hodowli są czyste, bez pozostałości substancji obcych i nie wymagają żadnych terminów ochronnych. Podawanie preparatów na bazie kwasów huminowych zapobiegawczo do paszy zapewnia dobry stan zdrowia zwierząt i pozytywnie wpływa na wszystkie parametry produkcji.